Jak się okazuje, aż u 2/3 kobiet z uporczywymi objawami niedoczynności tarczycy, pomimo prawidłowego leczenia lewotyroksyną i wyrównanego poziomu TSH, dopiero przywrócenie stężenia ferrytyny powyżej 100ug/l pomaga złagodzić objawy niedoczynności tarczycy.
Poziomem żelaza powinien zainteresować się każdy, jednak szczególną uwagę muszą zwrócić kobiety (ponieważ w trakcie miesiączki tracimy żelazo wraz z krwią), sportowcy, osoby chore na anemię, krwiodawcy, a przede wszystkim wegetarianie.
Żelazo pochodzenie odzwierzęcego jest lepiej wchłaniane, nie podlega to żadnej dyskusji. Żaden roślinny zamiennik nigdy nie dostarczy nam w takim stopniu tego cennego mikroelementu co kawałek steku.
Jednak wegetarianie byli, są i będą, ale nie oznacza to, że każdy musi mieć silną anemię. Wystarczy dobierać odpowiednio produkty roślinne z jak największą zawartością żelaza i zastosować parę tricków żywieniowych, aby zwiększyć przyswajalność żelaza niehemowego.
- hemoglobina (czerwony barwnik krwi, białko zawarte w erytrocytach, którego zasadniczą funkcją jest transportowanie tlenu – przyłączanie go w płucach i uwalnianie w tkankach). Cząsteczka hemu zawiera położony centralnie atom żelaza (Fe2+) umożliwiający jej wiązanie cząsteczek tlenu (O2). Jedna cząsteczka hemoglobiny może przyłączyć od jednej do czterech cząsteczek tlenu, co powoduje że hemoglobina może występować albo w stanie "odtlenowanym" (deoxyHb) lub w różnym stopniu "utlenowania" (oxyHb). Hem nadaje białku (i krwi) czerwony kolor.
- mioglobina białko magazynujące tlen w mięśniach czerwonych (poprzecznie prążkowanych). Podczas nadmiernego wysiłku, kiedy ciśnienie cząsteczkowe tlenu spada w mięśniach do bardzo niskiej wartości 5 mm Hg, mioglobina uwalnia zmagazynowane cząsteczki O2 i pozwala mitochondriom na syntezę ATP na drodze fosforylacji oksydacyjnej.
- transferyna białko regulujące stężenie jonów żelaza w osoczu krwi i transportujące je do tkanek
- ferrytyna białko przechowujące jony żelaza Fe3+ w wątrobie
- żelazo hemowe, żelazo znajdujące się w produktach odzwierzęcych: w mięsie, wątrobie, podrobach, jajach. Mięso zawiera mioglobinę, która jak pisałam wyżej magazynuje żelazo. Przyswajalność żelaza hemowego z pożywienia wynosi 20%.
- żelazo niehemowe; żelazo pochodzenia roślinnego, strączki, sezam, spirulina, orzechy, szpinak, brokuł, jarmuż, pokrzywa, buraki czerwone, natka pietruszki. Wchłaniania żelaza niehemowego wynosi od 1 do 5%. Możemy bardzo na to wpłynąć.
- Komórki okładzinowe żołądka produkują kwas solny. Który sprawia, że w naszym żołądku jest pH kwaśne (około 1.5). Podstawowym warunkiem wzrostu efektywnej absorbcji żelaza do krwi jest wcześniejsza redukcja z trójwartościowego Fe 3+ do dwuwartościowego Fe 2+. Sprzyja tej redukcji wysoka kwasowość treści żołądkowej – tj. niskie pH soku żołądkowego. Osoby stosujące inhibitory pompy protonowej, bardzo zaburzają ten proces.
- Czynnikiem polepszającym wchłanianie jest wit. C znajdująca się w żywności oraz obfitość w diecie białka pochodzenia zwierzęcego kwas askorbinowy redukuje Fe3+ do Fe2+ w jednoelektrodowej reakcji, samemu przekształcając się w kwas monodehydroaskorbinowy, co z kolei ma istotne znaczenie, ponieważ żelazo jest absorbowane w dwunastnicy w postaci zredukowanej Fe2+.
- Zwartość w żywności cysteiny i lizyny, aminokwasów głównie znajdujących się w produktach mięsnych.
- Żywność bogata w kwas foliowy, mangan i kobalt pomaga w wchłanianiu żelaza w jelicie cienkim.
- Wchłanianie żelaza przyspiesza spożywanie go razem z witaminami z grupy B i E oraz z witaminą C.
Powyższe ograniczenia nie mają zastosowania w przypadku żelaza hemowego
|
Grupy ludności |
Żelazo |
|
|
Zalecane dzienne spożycie (RDA)*1 |
Poziom maksymalny spożycia (UL)*2 |
|
|
Niemowlęta 0-6 miesięcy |
0,27*3 |
40 |
|
Niemowlęta 6-12 miesięcy |
11 |
40 |
|
Dzieci 1-3 lata |
7 |
40 |
|
Dzieci 4-8 lat |
10 |
40 |
|
Mężczyźni 9-13 lat |
8 |
40 |
|
Mężczyźni 14-18 lat |
11 |
45 |
|
Mężczyźni 19-30 lat |
8 |
45 |
|
Mężczyźni 31-50 lat |
8 |
45 |
|
Mężczyźni 51-70 lat |
8 |
45 |
|
Mężczyźni > 70 lat |
8 |
45 |
|
Kobiety 9-13 lat |
8 |
40 |
|
Kobiety 14-18 lat |
15 |
45 |
|
Kobiety 19-30 lat |
18 |
45 |
|
Kobiety 31-50 lat |
18 |
45 |
|
Kobiety 51-70 lat |
8 |
45 |
|
Kobiety > 70 lat |
8 |
45 |
|
Kobiety w ciąży ≤ 18 lat |
27 |
45 |
|
Kobiety w ciąży 19-30 lat |
27 |
45 |
|
Kobiety w ciąży 31-50 lat |
27 |
45 |
|
Kobiety karmiące ≤ 18 lat |
10 |
45 |
|
Kobiety karmiące 19-30 lat |
9 |
45 |
|
Kobiety karmiące 31-50 lat |
9 |
45 |
*1 Zalecane dziennie spożycie (RDA) - wartość zaspokajająca potrzeby ponad 97.5% zdrowej populacji w każdej grupie wiekowej, obu płci. Wartość ta jest szacowana metodami statystycznymi.
*2 Poziom maksymalny spożycia (UL) - wartość, która nie powoduje szkodliwych efektów u osób zdrowych, co stwierdzono w badaniach pod kontrolą lekarską.
*3 Rekomendowane dzienne spożycie (AI) - prawdopodobny poziom dziennego spożycia obliczony na podstawie obserwacji lub doświadczalnie ustalonych przybliżeń lub szacunków spożycia poszczególnych składników odżywczych. Wartość AI jest podawana kiedy nie jest możliwe oszacowanie RDA.
Więcej na: https://www.profi-fitness.com.pl/trener-personalny/tarczyca-i-jej-schorzenia
Bibliografia:
Hoppe M et al. Heme iron-based dietary intervention for improvement of iron status in young women Nutrition. 2013;
Zariwala MG et al. Comparison study of oral iron preparations using a human intestinal model. Sci Pharm. 2013;
Bielański A , Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, t. 1–2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006 ISBN 83-01-13817-3
Gawęcki J , Żywienie Człowieka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, t 1, 2010 ISBN 978-83-01-16320-4;
Szczeklika I, Podręcznik chorób wewnętrznych. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2012, ISBN 978-83-7430-336-1;
Traczyk W , Trzebski A , Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, Wydanie III. ISBN 83-200-3020-X
