Tarczyca i choroba Hashimoto

Tarczyca i choroba Hashimoto

Tarczyca inaczej gruczoł tarczowy umiejscowiony jest z przodu szyi, wyglądem przypomina kokardkę, jej masa to tylko średnio 30g u dorosłej osoby. 

 

 

Ten niewielki narząd odpowiada głównie za wydzielanie hormonów. Nawet ich niewielka ilość ma ogromny wpływ na nasz organizm. To od hormonów tarczycy zależy nasz nastrój, masa ciała, stan zdrowia, zdolności koncentracji, stan skóry, włosów i paznokci, cykl menstruacyjny, libido, rozwój płodu, czynność nerek, układ immunologiczny.

Choroby tarczycy są aktualnie najczęstszym problemem wg endokrynologów. Co 5 Polak ma problemy z tarczycą, a co drugi z chorujących nawet o tym nie wie.

TSH – hormon tyreotropowy

O którym pewnie każdy z Was wie, i na pewno kojarzycie ten hormon w kontekście tarczycy. Ale TSH nie jest produkowana w tarczycy.  Tylko w przysadce mózgowej. Funkcje TSH to pobudzenie tarczycy do wzrostu i do produkcji T3 i T4, zwiększa ich wydalanie do krwiobiegu

Hormonami produkowanymi przez tarczycę są :

  • kalcytonina, która jest związana z gospodarką wapniowo- fosforanową, ale nie o tym dzisiaj mowa
  • hormon  T3 czyli trójjodotyroina 
  • hormon T4 czyli tyroksyna

Do powstania hormonów tarczycy potrzebne są : jod i tyrozyna, czyli aminokwas co od razu pokazuje nam jak ważna jest kwestia odpowiedniego modelu żywieniowego.

T3 jest hormonem aktywnym, czyli głównie to on wpływa na nasz organizm. Jednak nasza tarczyca wydziela więcej T4, który jest nieaktywny niż T3. W wątrobie dochodzi do konwersji, czyli odłączenia jednego jodu i powstaje aktywne T3. Do procesu konwersji potrzebna jest odpowiednia ilość cynku, selenu, żelaza i miedzi. Co znowu jasno pokazuje jak ważne jest zdrowe odżywianie.

Jednak na wynikach naszych badań widnieje FT3 i FT4. Zapytacie dlaczego? Są to wolne hormony tarczycy, nie związane z białkami. Tylko one wykazują aktywność metaboliczną. I dlatego bada się właśnie je. Dodam również, że to tylko 0,1% hormonów tarczycy.

Funkcje T3 i T4

Zapytacie, dlaczego mamy zaprzątać sobie głowę czymś tak małym. Jednak należy pamiętać, że nawet niewielka dawka hormonów, potrafi wywołać kolosalne zmiany w naszym organizmie. Nie bagatelizujmy więc ich.

  • Zwiększają aktywność enzymów i mitochondriów (które w komórkach naszego ciała są małymi bateriami, a im więcej baterii tym lepiej, mamy więcej energii, szybciej myślimy, jest nam cieplej).
  • Metabolizm węglowodanów, potęgują efekt insuliny i adrenaliny (czyli ułatwiają komórkom naszego ciała pobór energii z krwi).
  • Metabolizm tłuszczy i białek (dzięki tarczycy dochodzi do rozwoju i wzrostu).
  • Metabolizm kości (hormony tarczycy zapobiegają osteoporozie).

Poziom TSH i w hormonów tarczycy zależy od: stresu, chorób, ilości snu, temperatury otoczenia, wysiłku fizycznego, chorób, zażywania leków, ilości pożywienia, ciąży i okresu karmienia.

 

Choroby Tarczycy

Najczęściej słyszymy o Niedoczynności tarczycy i na tym skupię się w dzisiejszym artykule, jednak pamiętajmy, że niezdiagnozowana lub nieodpowiednio leczona Nadczynność Tarczycy jest równie groźna. Wyróżniamy subkliniczną niedoczynność:

  • pierwotna,
  • wtórna lub
  • trzeciorzędowa.

Subkliniczna niedoczynność – możemy o niej nawet nie wiedzieć, dochodzi do lekkiego podniesienia TSH, ale hormony tarczycy są w normie. Przyczynami mogą być, choroba autoimmunologiczna Hashimoto, usunięcie, tarczycy lub jej mała masa, naświetlenia, leki, złe żywienie, stres.

Pierwotna niedoczynność – podnosi się poziom TSH, ale również dochodzi do spadku FT3 i FT4. Przyczyny są takie same jak w przypadku subklinicznej niedoczynności jednak tutaj mamy również do czynienia z objawami ze strony naszego organizmu (osłabienie, łatwe ziębnięcie, zły stan skóry, wypadanie włosów, wzrost masy ciała, zaparcia, depresja, zaburzenia miesiączkowania).

Niedoczynność wtórna i trzeciorzędowa - Charakteryzują się prawidłowym lub obniżonym poziomem TSH i  obniżoną ilością wolnych hormonów tarczycy. Tutaj wina leży po stronie przysadki lub idąc jeszcze dalej podwzgórza.

 

Choroba Hashimoto 

Jest to przewlekłe limfocytarne zapalenie gruczołu tarczowego, choroba autoimmunologiczna. Choroba autoimmunologiczna oznacza, że nasz organizm atakuje własne komórki. Hashimoto idzie w parze z subkliniczną lub pierwotną niedoczynnością tarczycy.

Przyczyny tego zaburzenia nie są całkowicie wyjaśnione – wśród nich znajdują się predyspozycje genetyczne, drugim czynnikiem (ale nie jedyną przyczyną) mogą być sytuacje związane z trybem życia: problemy emocjonalne, stres, niewłaściwe żywienie i nieprawidłowa aktywność fizyczna, używki i co za tym idzie nieprawidłowy rytm snu i czuwania, inne podobne czynniki środowiskowe.

Rozpoznanie Hashimoto

  • Objawy ze strony organizmu
  • Zmieniony obraz tarczycy w badaniu USG.
  • Badania laboratoryjne czyli
  • Zwiększone TSH
  • Zmniejszona ilość hormonów tarczycy
  • Zwiększone stężenie przeciwciał  przeciwtarczycowych anty – TPO i anty- TG 

Objawy Niedoczynności Tarczycy w tym Hashimoto

  • Przyrost masy ciała, zmęczenie, osłabianie, senność, niska tolerancja zimna.
  • Zmiany skórne: sucha, zrogowaciała skóra (często zrogowacenia powstają na łokciach),bladość , zmniejszona potliwość, zbieranie się wody, obrzęk podskórny, obrzęk powiek, suche, łamliwe włosy.
  • Zmiany w układzie krążenia: bradykardia, niskie tętno.
  • Zmiany w układzie pokarmowym: zaparcia.
  • Zmiany w układzie moczowym: zatrzymywanie wody w organizmie.
  • Zmiany w układzie nerwowym:  mrowienie kończyn, zespół cieśni nadgarstka, osłabienie odruchów, osłabienie słuchu.
  • Zmiany w układzie oddechowym : ochrypły glos, spłycenie oddechu, powiększony język.
  • Zmiany w układzie rozrodczym: zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, poronienia, niskie libido. U panów : zaburzenia wzwodu, spadek produkcji plemników.
  • Zmiany w układzie ruchu: łatwa męczliwość, osłabienie mięśni, bóle stawów i mięśni, obrzęk stawów, bóle kolan spowodowane spadkiem produkcji kolagenu i kwasu hialuronowego.
  • Zaburzenia psychiczne: depresja, zaburzenia pamięci, niska koncentracja, niestabilność emocjonalna.

Zapobieganie i Leczenie Chorób Tarczycy

Coraz więcej osób sięga po znany nam już dobrze Eutyrox (syntetyczny analog tyroksyny), jednak moim zdaniem zupełnie niepotrzebnie. Lekarze (oczywiście nie wszyscy) przepisują nagminnie hormony nawet przy niewielkim zaburzeniu pracy tarczycy.

Zanim sięgniecie po hormony, które zapewne zostaną z Wami do końca życia, zastanówcie się. Moim zdaniem leki są ostatecznością. Jako dietetyk zalecam zacząć od naszej codziennej diety. Bo to często tu jest problem. Nie dostarczamy sobie odpowiedniej ilości białka, makroskładników, witamin, wody! To z nich tworzone są hormony, to one uczestniczą w procesach konwersji.

Wprowadzenie zasad zdrowego odżywiania często bez ingerencji farmakologicznej poprawia nasz stan zdrowia i wyniki laboratoryjne.

Ale pomóc sobie możemy również w inny sposób. Zadbajmy o wypoczynek i regenerację. Często brak snu i chroniczne zmęczenie również źle wpływają na wydzielanie hormonów tarczycy. W organizmie człowieka zestresowanego i niewyspanego kortyzol szaleje jak tylko może co przyczynia się do pogorszenia naszego stanu zdrowia.

Zadbajmy również o stan naszych jelit. Jak wiadomo większość układu immunologicznego znajduje się w jelitach, więc dbanie o naszą mikroflorę jest wspólnym mianownikiem w terapii chorób autoimmunologicznych.

Probiotyki – przywracają prawidłową mikroflorę jelitową pod względem jakości i ilości bakterii. Wpływają korzystnie na szczelność ściany jelita. Prozdrowotne bakterie pomagają w trawieniu, wspierają odporność, a także produkują witaminy (np. witamina K). Badania wykazują, iż 20% hormonu T4 jest przekształcane do T3 (aktywnego biologicznie) właśnie w jelitach, a każde zaburzenie mikroflory ma wpływ na gospodarkę hormonalną.

Jeśli tylko możemy unikajmy detergentów, konserwantów i niepotrzebnego sięgania po różnorakie leki, nasza tarczyca również na tym zyska.

 

 

Planując dietę mającą na celu wspomóc naszą tarczycę musimy pamiętać o:

- Białko - Już na początku artykułu podkreślałam rolę aminokwasu w tworzeniu hormonów tarczycy. Pamiętajmy, że jest to główny budulec naszego organizmu.

- Węglowodany - Ze względu na często zaburzoną gospodarkę węglowodanową w przebiegu niedoczynności tarczycy, należy ograniczyć węglowodany proste w diecie oraz wybierać węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, które wpłyną korzystnie na po posiłkowe stężenie glukozy we krwi.  Wybierajmy węglowodany złożone. Są źródłem składników mineralnych, witamin i błonnika pokarmowego. Sięgajmy po produkty z pełnego przemiału (kasze, makarony, pieczywo).

- Omega 3 – najlepiej EPA i DHA. Stymulują przemianę T4 w T3 w wątrobie, a także poprawiają wrażliwość tkanek na działanie hormonów tarczycy. Zmniejszają również stany zapalne w organizmie, pobudzają syntezę cytokin o właściwościach przeciwzapalnych, co jest szczególnie istotne w prewencji i leczeniu niedoczynności tarczycy spowodowanej chorobą Hashimoto.

Źródła omega 3 : ryby morskie, a także w mniejszych ilościach olej lniany, oliwa z oliwek czy olej rzepakowy.

- Selen – mikroelement odpowiedzialny za tworzenie hormonów tarczycy oraz rozkład już zbędnych hormonów. Ułatwia przyswajanie jodu z którego powstają hormony tarczycy. Wpływa na detoksyfikacje organizmu, działa przeciwzapalnie, wspomaga układ immunologiczny, wpływa na płodność, wpływa na rozwój dziecka w pierwszym trymestrze, zapobiega miażdżycy.

Źródła selenu : orzechy brazylijskie, czerwone mięso, drób, jaja.

- Jod – to właśnie z niego powstają hormony tarczycy.  Należy jednak mieć na uwadze, że nadmiar jodu u osób z chorobą Hashimoto może prowadzić do zaostrzenia odpowiedzi zapalnej przeciwko własnym antygenom tarczycy.  Jod koniecznie musi być podawany z selenem. Niedobór zarówno selenu, jak i jodu może powodować istotne zmiany morfologiczne tkanki tarczycowej.

Źródła jodu – ryby, owoce morze, przetwory mleczne.

- Cynk – wpływa na procesy prawidłowego zapłodnienia, strażnik enzymów i reakcji w naszym organizmie, bierze udział w metabolizmie białek, tłuszczy i węglowodanów, wspomaga nasz układ odpornościowy, działa przeciwnowotworowo, wpływa na produkcję TSH, wykorzystywany w leczeniu PCOS.

Źródła: owoce morza, mięso, jaja, ryby.

- Żelazo - wpływa na tworzenie czerwonych krwinek, składnik hemoglobiny, wpływa na metabolizm cholesterolu, wspiera układ odpornościowy i detoksyfikacje w wątrobie, wspomaga prawidłową pracę układu nerwowego.

Źródła żelaza: brokuły, jaja, fasola, szpinak, jarmuż, mięso, żółtka, ryby.

- Magnez – wpływa na wszystkie reakcje w naszym organizmie, wpływa na układ nerwowy i mięśniowy, Bierze udział w przemianie węglowodanów, białek oraz tłuszczów, warunkuje dostawę energii do tkanek i komórek organizmu, zwłaszcza do wrażliwych na jej niedobór komórek nerwowych mózgu. Zmniejsza też ich nadpobudliwość, działając na organizm uspokajająco. Poprawia pamięć i myślenie. Magnez w połączeniu z wapniem i witaminą D buduje kości i zęby, zapobiegając osteoporozie.

Źródła magnezu : kakao i gorzka czekolada, awokado, kasza gryczana, banany i pestki dyni.

- B complex – witaminy od których zależy nasz humor i funkcje układu nerwowego. Wpływają na odczucie zmęczenia, zaburzenia koncentracji, depresję, anemię, pękanie ust.

Źródła witamin B –ryby, mięso, podroby, produkty zbożowe i orzechy.

- Witamina D –zapobiega powstawaniu procesów zapalnych w tym  Hashimoto.

Źródła witaminy D: ryby, wątroba, masło, jaja, mleko, słońce.

 

 

Pamiętajmy również o odpowiedniej dawce kalorii, o zbilansowaniu makroskładników. Dbajmy o różnorodność naszej diety. Niech nasz talerz będzie kolorowy. Nie zapominajmy o spożywaniu dużej ilości warzyw, najlepiej w formie surowej i owoców. Unikajmy pokarmów przetworzonych, w skład których wchodzą konserwanty czy wzmacniacze smaku.

Zapraszam na swoje autorskie szkolenie PFS® DIETETYKA W CHOROBACH TARCZYCY

 

więcej na:https://www.profi-fitness.com.pl/szkolenia-live/dietetyka-w-chorobach-tarczycy-live

 

Bibliografia

  1. Pawlikowski M.: Choroby tarczycy. w: Zaburzenia hormonalne. red. Pawlikowski M. Wyd. PZWL, Warszawa, 2003; 47-90.
  2. Markiewicz-Żukowska., Naliwajko S., Bartosiuk E. i współpr.: Zawartość witamin w dietach kobiet z chorobą Hashimoto. Bromat. Chem. Toksykol., 2011; 44(3): 539-543.
  3. Kochman M: Zapalenia tarczyc, [w:] Endokrynologia. cz. 1 / pod red. Wojciecha Zgliczyńskiego. Warszawa: Medical Tribune Polska, 2011;280-285.
  4. Bossowski A, Otto-Buczkowska E : Schorzenia tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. W: Pediatria - co nowego?. Ewa Otto-Buczkowska (red). Cornetis, 2011; 118
  5. Drutel A, Archambeaud F, Caron P. Selenium and the thytoid gland. Clin Endocrinol. 2013;78(2):155-164
  6. Gawęcki J: Żywienie Człowieka, Podstawy Nauki o Żywieniu 1 Wyd. PWN; Warszawa,2010
  7. Przybylik-Mazurek E., Hubalewska-Dydejczyk A., Huszno B.: Niedoczynność tarczycy na tle autoimmunologicznym. Alergologia-Immunologia, 2007; 4: 64-69.
  8. Łącka K., Maciejewski A.: Współczesne poglądy na temat etiopatogenezy autoimmunologicznego zapalenia tarczycy (choroby Hashimoto). Pol. Merk Lek., 2011; 30: 133-138.
Umów się z doradcą
Skorzystaj z naszego doświadczenia umów się na bezpłatną konsultację.
Wypełnij formularz